ساغادى مەشرىپى دولانلار ياشاۋاتقان رايونلاردا ناھايىتى ئۇزاق تارىخقا ئىگە، ياز ۋە كۈزنىڭ دېھقانچىلىق ئارسالدى ۋاقىتلىرىدا دېھقانلار ساغادى باغلاپ مەشرەپ ئۆتكۈزۈپ ھاردۇقىنى چىقىرىپ مادارىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈپ دېھقانچىلىقتىن مول- ھوسۇل ئېلىشقا ئاساس يارىتىدۇ. مەشرەپ ھەم مەدىنىي كۆڭۈل ئېچىش ھەم ئەنئەنىۋى مىللىي تەنتەربىيە خوسۇسىيەتلىرىگە ئىگە. ساغادى مەشرىپىدە دولان مەشرەپ مۇقامچىلىرنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىۋاتقان ۋارىسلىرىنىڭ مۇقام توۋلاپ مەشرەپ ئويناۋاتقان پائالىيەتلىرى، مەشرەپنىڭ قىززىقچىلىق ئويۇنلىرى، ناخشا-ئۇسسۇل، ھەجۋىي ئېيتىشىش قاتارلىقلار زىچ بىرلەشتۈرۈلگەن بولۇپ، ئۇيغۇر خەلق مەشرەپلىرىنىڭ ئەۋلادتىن ئەۋلادقا ئۈزۈلمەي داۋام قىلىشتەك خاسىيەتلىك كۈچى نامايەن قىلىنغان.
.