قەدىمقى ئۇيغۇر خاقانلىرى

غەربى تۇرك دەۋرى
ئۇيغۇرلار غەربى تۇرككەردىن بىرى ئىدى. 7 ئەسىرنىڭ دەستلەپكى ئون يىلىدا ئۇيغۇرلارتىگäن سەگىننىڭ باشچىلىقىدا باشقا سىر، يەنتو، بۇقۇ، توڭرا، بايىرقۇ قەبىلەلەرى بىلەن بىرلىخىپ غەربى تۇرك نىگور چۇل خاقانغا قارشى ئىسيان كوتۇرۇپ مۇستەقىل ھالەتتە ياشايدۇ. كەيىن تىگäن سەگىننىڭ ئورنىغا ئوغلى پۇسار سەگىن چىقىدۇ.

*Tigän Segin特健俟斤Te-jian Si/Qi-jin 610-620

*Pusar Segin菩薩俟斤610-620

تۇنجى ئۇيغۇر خاقانلىقى 647-686
646- يىلىغا كەلگەندە ئۇيغۇرلار تەھىمۇ كۇچلۇنۇپ تابغاچلار بىلەن بىرلىشىپ سىر، يەنتوتۇركلەرىنى تار-مار قىلىدۇ. 647- يىلى ئۇيغۇرلارتۇمىدۇقنىڭ باشلىقىداتوغلا دەرياسى بويىدا مۇستەقىل ئۇيغۇر خاقانلىقىنى تىكلەيدۇ. ئۇلارتابغاچلار بىلەن فەدەراتسيە قۇرۇپ قاراقورۇمدا تابغاچ قاقاراملىق ھانھائى تۇتۇق مەھكىمەسىنى قۇرۇدۇ.ئۇيغۇر قاغانلەرى ھەمتۇتۇقەمەلى بىلەنتۇمىدۇقتۇتۇق، بورۇنتۇتۇق ۋە بىلىرتۇتۇق رەھبەرلىكىدە 686- يىلغىچە 40 يىل قاراقورۇمدا دولەت باشقۇرىدۇ.686-يىلى كەيىنكى تۇركلەر تەرىپىدىن يەڭىلىپ جەنۇبقا كوچۇدۇ. ئۇ جەرياندا دۇغاچىتۇتۇق، بودىبۇقتۇتۇق، چەڭزوڭتۇتۇق ۋە بودىنان تۇتۇقلار باشلىق بولىدۇ.

*Tumiduq吐迷度646—648
怀化大将军兼瀚海都督

*Borun婆闰648—661

*Bilir比栗（*Bilirduq比粟毒）661—?

*Dughači独解支?—715

*Bodibuq伏帝匐715—?

Chengzong承宗 ?—727

*Bodinan伏帝難727—?

Orhon Uyghur Empriyesi 744-846

ئورھون ئۇيغۇر ئەمپرىيەسى 744-846
742- يىلى ئۇيغۇرلار قارلۇق، باسمىل قەبىلەلەرى بىلەن بىرلىشىپ تۇرك قاغانلىقىنى تار-مار قىلىدۇ. ئىككى يىلدىن كەيىن ئۇيغۇرلار قارلۇقلار بىلەن بىرلىشىپ باسمىللارنى يوقۇتۇپ ئوتۇكەن تەغىدا قۇدرەتلىك ئۇيغۇر خاقانلىقىنى قۇرىدۇ. بۇ ئەمپرىي يۇزيىل ھوكۇم سۇرۇپ 16 ھان تەختتە ئولتۇرۇدۇ:

1 Kölbilgäqaγan闕毘伽可汗,骨咄禄毗伽阙可汗*Qutluγbilgäkölqaγan 744-747
Ismi: 藥羅葛骨力裴羅*Yaγlaqarqulboyla
Chinchenami: Huai-renKehan

2. 葛勒可汗Ge-le Kehan, Täŋridäbulmiš el etmišbilgäqaγan登里囉没蜜施頡翳徳蜜施毘伽可汗 747-759
Ismi: 藥羅葛磨延啜 *Yaγlaqarbayančor
Chinchenami: 英武威遠可汗 Ying-wu Wei-yuanKe-han

3 牟羽可汗,登里可汗, 登里囉汨没蜜施頡咄登蜜施合倶録毘伽可汗Täŋridäqutbolmišiltutmiš alp külügbilgäqaγan. 759-780
Ismi:藥羅葛移地健 *YaγlaqarIdigän
Chinchenami: 英義可汗 Ying-yiKe-han

4. Alp qutluγbilgäqaγan合骨咄禄毗伽可汗 780-789
Ismi: 藥羅葛頓莫賀达干 *Yaγlaqartunbaγatarqan
Chinchenami: 武義成功可汗 Wu-yi Cheng-gong Ke-han, 长寿天亲可汗 Chang-shouTian-qinKe-han

5 愛登里邏汨沒密施俱錄毗伽可汗Ay täŋridäqutbulmiškülügbilgäqaγan 789-790
Ismi: 藥羅葛多邏斯Yue-lo-ge Duo-luo-si
Chinchenami: 忠貞可汗Zhong-zhenKe-han

6 汨咄錄毗伽可汗Qutluγbilgäqaγan 790-795
Ismi: 藥羅葛阿啜 *Yaγlaqaračor
Chinchenami: 奉诚可汗Feng-chengKe-han

7 愛騰里邏羽錄沒密施合祿胡毗伽可汗Ay täŋridäuluγbulmiš alp qutluγkülügbilgäqaγan 795-805
Ismi: Qutluγ骨咄祿
Chinchenami: 懷信可汗Huai-xinKe-han

8 滕里野合俱錄毘伽可汗Täŋridä alp külügbilgäqaγan 805-808

9 愛登里羅汩密施合毗伽可汗Ay täŋridäqutbolmiš alp bilgäqaγan 808-821
Chinchenami: 保義可汗Bao-yiKe-han

10 Küntäŋridäuluγbolmišküčlügbilgäqaγan登囉羽錄沒密施句主毗伽可汗821-824
Chinchenami: Zong-de Ke-han崇德可汗

11 Ay täŋridäqutbolmiš alp bilgäqaγan愛登里囉汩沒密施合毗伽可汗 824-832
Ismi: Ge-sa Tie-le曷薩特勤 *QasarTegin
Chinchenami: 昭禮可汗 Zhao-li Ke-han

12 Ay täŋridäqutbolmiš alp külügbilgäqaγan愛登里囉汩沒密施合句錄毗伽可汗 832-839
Ismi:QuTegin胡特勤 Hu Te-qin
Chinchenami: 彰信可汗Zhang-xinKe-han

13阖馺特勤He-saTe-qin839年—840年勤

14 ÖgäQaγan乌介可汗841-846
Ismi: 烏介特勤Wu-jie Tie-le

15 InanQa遏捻可汗 E-nianKe-han 846-848
Ismi: 遏捻特勤

16 溫祿登里邏汩沒密施合俱錄毗伽可汗 848 – ? *Unluqtäŋridäqutbulmïš alp külügbilgäqaγan
Ismi: *Bang Tegin厖特特勤MangTe-qin
Chinchenami: 怀建可汗Huai-jianKe-han